Regeneratieve wijnbouw, biodiversiteit, gastronomisch voedselbos, permacultuur, biologische wijnbouw, natuurlijke wijnbouw, en zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Het is duidelijk, de omschakeling van klassieke wijnbouw met gebruik van pesticiden, ploegen en wieden van alle "onkruid" tussen de wijnstokken, naar een wijnbouw waar biodiversiteit de bovenhand heeft, neemt aan belang toe.
Regeneratieve wijnbouw richt zich op het herstellen en verbeteren van de gezondheid van de bodem en het ecosysteem. Het gaat verder dan duurzaamheid door actief bij te dragen aan het herstel van de natuurlijke bronnen.
Door de focus te leggen op bodemgezondheid en biodiversiteit kunnen druiven gezonder rijpen, wat de smaak en textuur van de wijn kan verbeteren. Het minimaliseren van de chemische input kan ook subtiele smaaknuances bevorderen. Het is een benadering die de connectie tussen wijngaard, natuur en uiteindelijk de wijn versterkt.
Regeneratieve wijnbouw wint aan populariteit, en er zijn wereldwijd steeds meer wijnbouwers die deze benadering omarmen. Veel producenten zien de voordelen voor zowel het milieu als de kwaliteit van hun wijnen. Het is een positieve trend in de wijnmakerij, maar de mate van adoptie varieert van land en individueel wijndomein.
Enkele van deze pioniers heb ik bezocht en mocht hun visie aanhoren.
En zeker niet onbelangrijk: dit blogartikel zal de komende jaren voortdurend aangevuld worden met nieuwe ontwikkelingen en nieuw fotomateriaal bij nieuwe bezoeken.
Geen sprietje gras tussen de wijnstokken, anders was je vroeger een luie wijnbouwer.
Momenteel zorgt gras, kruiden en bloemen voor biodiversiteit en geven bomen en beken een meerwaarde aan de wijngaarden.
Wellicht de meest authentieke vorm van regeneratieve wijnbouw vond ik terug in Georgië. Tijdens de regeerperiode van Koningin Tamar ( De Georgische gouden eeuw tss 1100 en 1225) kende de wijncultuur een ongekende bloei. Nadien vielen achtereenvolgend Dzjengis Khan, de Turken en de Russen het land binnen, met als treurig gevolg de bijna totale vernietiging van de wijngaarden. Rond 2015 ontdekte Giorgi Natenadze in Meskheti, tegen de Turkse grens, een meer dan 400 j oude wijnstok die zich rond een eeuwenoude boom had geslingerd. Deze "wine hunter" vond nog meer van deze wijnstokken en ging de druiven oogsten en er wijn van maken. (zie ook mijn blog artikel over Giorgi van 23 juli 2020)
wijnbouwers die regeneratieve wijnbouw omarmen
Regeneratieve wijnbouw streeft dus actief naar het herstellen en verbeteren van de ecosystemen en de bodemgezondheid in de wijngaard. Enkele kenmerken zijn:
1) Biodiversiteit bevorderen: Het cultiveren van diverse planten, niet alleen de druiven, om de biodiversiteit te verhogen en
gunstige insecten aan te trekken.
2) Minimaal gebruik van chemicaliën: Beperken van het gebruik van pesticiden en kunstmest, en in plaats daarvan vertrouwen
op natuurlijke processen om plagen te beheersen en de bodem te voeden.
3) Bodemgezondheid: Actieve inspanningen om de bodemstructuur en -vruchtbaarheid te verbeteren, bijvoorbeeld door het
gebruik van compost en groenbemesters.
4) Waterbeheer: Efficiënt watergebruik en implementeren van systemen die water vasthouden en voorkomen dat het wegspoelt
wat erosie kan verminderen.
5) Zorg voor lokale gemeenschappen: Inschakelen in het wijnbouwproces en zorgen voor eerlijke arbeidsvoorwaarden.
6) Permacultuurprincipes: Integratie van deze principes zoals het werken met ipv tegen de natuur, om een meer evenwichtige
en resistente wijngaard te creëren.
7) Dieren in de wijngaard: Het introduceren van dieren, zoals schapen of kippen, die kunnen bijdragen aan natuurlijke
plaagbestrijding en tegelijkertijd de bodemvruchtbaarheid verbeteren.
8) Natuurlijke fermentatie: Het bevorderen van de natuurlijke gisting in plaats van het gebruik van commerciële gisten, wat
de unieke karakteristieken van de druiven en het terroir kan benadrukken.
9) Herstel van inheemse flora: Het herstellen van inheemse planten in en rond de wijngaard, wat de natuurlijke balans verbetert
en de habitat voor nuttige insecten vergroot.
Alles draait om het cultiveren van een holistisch wijngaardecosysteem dat niet alleen hoogwaardige en gezonde druiven
produceert, maar ook de gezondheid van de omgeving bevordert.
In regeneratieve wijnbouw wordt vaak extra aandacht besteed aan waterbeheer, vooral aan grachten en beken.
1) Waterconservering: Implementeren van methoden zoals mulchen om water vast te houden en verdamping te verminderen.
2) Herstel van waterwegen: Het herstellen van natuurlijke waterwegen, zoals beken en grachten, om de waterstroom te
reguleren en erosie te voorkomen.
3) Aanleg van vijvers: Creëren van waterreservoirs of vijvers om water op te slaan, wat helpt bij irrigatie tijdens drogere
periodes.
4) Contourplanning: Het aanleggen van wijngaardrijen op contourlijnen om watererosie tegen te gaan en het water de kans te
geven in de bodem te infiltreren.
5) Groenbemesters: Planten van specifieke gewassen als groenbemesters die helpen bij het verbeteren van de bodemstructuur
en het vasthouden van het water. Enkele groenbemesters:
- Klaver, heeft diepe wortels die de bodemstructuur verbeteren en stikstof fixeren, wat de bodemvruchtbaarheid ten goede
komt.
- Wikke is een peulvrucht die stikstof uit de lucht kan binden en in de bodem afgeeft, waardoor het een natuurlijke meststof
is.
- Rogge heeft sterke wortels die erosie helpen voorkomen en de bodemstructuur verbeteren. Het dient ook als effectieve
bedekking tegen ongewenst onkruid.
- Phacelia heeft diepe wortels en houdt water vast. Deze plant trekt ook bestuivende insecten aan wat gunstig is voor de
biodiversiteit.
- Gedraaide paardebloem heeft diepe penwortels die de bodemstructuur verbeteren en water vasthouden.
Regeneratieve wijnbouw is voortdurend in evolutie en recente inzichten en trends richten zich steeds meer op innovatieve technieken en uitgebreidere milieubewuste benaderingen.
1) Koolstofopslag: er is een groeiende focus op technieken die helpen bij het vastleggen van koolstof in de bodem, wat helpt bij
het verminderen van de CO2-uitstoot. Dit omvat het gebruik van cover crops, compost en minimale grondbewerking.
2) Agroforestry: Integratie van bomen en struiken in wijngaarden. Dit systeem helpt niet alleen bij koolstofopslag, maar
verbetert ook de biodiversiteit en bevordert de waterretentie.
3) Technologische integratie: Gebruik van geavanceerde technologieën zoals drones, bodemscans en sensoren om real time
gegevens over bodemvocht, plaatgezondheid en weerpatronen te verzamelen en te analyseren.
Dit helpt bij het verbeteren van teeltpraktijken en het optimaliseren van het watergebruik.
4) Regeneratieve certificeringen: Ontwikkeling van specifieke certificeringen en standaarden voor regeneratieve landbouw
die wijnmakers kunnen nastreven, naar analogie met biologische of biodynamische certificeringen.
5) Gemeenschapsbetrokkenheid: Er bestaat toenemende aandacht voor het betrekken van lokale gemeenschappen bij
regeneratieve praktijken, waaronder educatieve programma's en samenwerkingsprojecten om de voordelen van deze
benadering breder te delen. (Portugal Wijnhuis Herdade dos Grous organiseert workshops voor lokale boeren met wie
ze ook samenwerken en technieken uitwisselen. Ze bieden ook werkgelegenheid aan de locale bevolking, zowel in de
wijngaard als in de wijnmakerij. Ze geven ook voorkeur aan lokale leveranciers en organiseren gemeenschapsevenementen
zoals wijnproeverijen, en culturele evenementen.)
6) Wetenschappelijk onderzoek: Er wordt onderzoek gedaan naar de langetermijneffecten van regeneratieve praktijken
op bodemgezondheid, biodiversiteit en druivenkwaliteit, wat helpt om de methoden verder te verfijnen en te valideren.
7) Regeneratief wijntoerisme: wijnhuizen openen steeds meer hun deuren voor toeristen om hun regeneratieve praktijken
te laten zien en te onderwijzen, wat een bredere bewustwording en acceptatie van deze methoden bevordert.
Tegelijkertijd is dit wijntoerisme een extra bron van inkomsten voor het wijndomein.
8) Samenwerkingen een netwerken: Wijnhuizen werken samen met universiteiten, onderzoeksinstellingen en andere boeren.
om kennis te delen en best practicus te ontwikkelen die de hele sector ten goede komt.
WIJNBEDRIJVEN DIE DE LOCALE BEVOLKING BETREKKEN BIJ HUN REGENERATIEF PROJECT:
- Tablas Creek Vineyard in de Verenigde Staten (Californië Paso Robles)
werkgelegenheid, samenwerking scholen en universiteiten, stages,
- Avondale Wine in Zuid Afrika (Paarl West-Kaap)
gemeenschapsproject "BioLOGIC", trainingsprogramma's, werkgelegenheid.
- Yangarra Estate Vineyard in Australië (Mc Laren Vale Zuid-Australiê)
workshops en trainingen, werkgelegenheid
- Château Maris in Frankrijk (Languedoc Zuid-Frankrijk)
samenwerking locale boeren, educatieve sessies, gemeenschapsevenementen
- Clos de la Coulée de Serrant in Frankrijk ( Loire)
lezingen, betrekken lokale gemeenschap bij productie en marketing
PIONIERS & HARD ADEPTS VAN REGENERATIEVE WIJNBOUW
Eén van de pioniers is de welbekende Nicolas Joly van CHATEAU DE LA COULEE DE SERRANT in Savennières (Loire-vallei FR)
Hij begon begin jaren 80 al met het implementeren van biodynamische praktijken, een benadering die bodemgezondheid en biodiversiteit bevordert en die sterk aansluit bij regeneratieve principes. Toen ik einde jaren 80 op bezoek was bij Madame Laroche van domein Laroche, en met haar in haar tuin rondwandelde, zag ik haar buurman Nicolas met zijn paard bezig in zijn aanpalende wijngaard. We hebben is gewuifd maar Joly bleef gefocust ;-) Jaren nadien staan we in de wijngaard van Mdme Laroche nog steeds naar de buurman te wijzen.
Reactie schrijven